Stel, u heeft bezwaar gemaakt tegen een onterechte boete, maar de Belastingdienst reageert niet binnen de gestelde termijn. Wist u dat u dan recht heeft op een geldbedrag als compensatie voor het wachten? Dit heet een dwangsom niet tijdig beslissen. Het is bedoeld om de overheid te stimuleren om sneller te beslissen. In dit artikel leggen we uit hoe u een dwangsom kunt eisen, hoe hoog die is en wat u nog meer kunt doen als de overheid niet op tijd beslist.
Wat is een dwangsom niet tijdig beslissen?
Een dwangsom is een geldbedrag dat de overheid aan u moet betalen als zij niet op tijd een beslissing neemt over uw aanvraag of bezwaar. Bijvoorbeeld als u een uitkering, een vergunning of een subsidie heeft aangevraagd. Of als u bezwaar heeft gemaakt tegen een beslissing van de overheid, zoals een belastingaanslag of een boete. De overheid moet binnen een bepaalde termijn een beslissing nemen, die meestal in de wet staat. Als de overheid dat niet doet, kunt u een dwangsom eisen. Dit is bedoeld om de overheid te prikkelen om sneller te beslissen en om u te compenseren voor het ongemak.
Wanneer heeft u recht op een dwangsom niet tijdig beslissen?
U heeft recht op een dwangsom als de overheid niet op tijd beslist en als u de overheid schriftelijk in gebreke stelt. Dit betekent dat u de overheid een brief stuurt waarin u aangeeft dat de beslistermijn is verstreken en dat u een dwangsom eist. U kunt hiervoor het formulier ingebrekestelling gebruiken1. U moet de brief sturen naar de overheidsinstantie die over uw aanvraag of bezwaar gaat.
De overheid heeft dan nog twee weken de tijd om alsnog een beslissing te nemen. Doet de overheid dat niet, dan gaat de dwangsom automatisch lopen. U hoeft dan niets meer te doen om de dwangsom te krijgen. De overheid moet de dwangsom binnen zes weken na afloop van de termijn aan u betalen.
Hoe hoog is de dwangsom niet tijdig beslissen?
De hoogte van de dwangsom niet tijdig beslissen hangt af van hoe lang de overheid te laat is met beslissen. De wet bepaalt de volgende bedragen:
- € 23 per dag voor de eerste twee weken;
- € 35 per dag voor de volgende twee weken;
- € 45 per dag voor de overige dagen.
De dwangsom loopt maximaal 42 dagen en bedraagt in totaal maximaal € 1442.
Wat kunt u doen als de overheid niet op tijd beslist?
Naast het eisen van een dwangsom niet tijdig beslissen, kunt u ook naar de rechter stappen om een besluit af te dwingen. U kunt dit doen vanaf het moment dat de dwangsom gaat lopen. Dus nadat u de overheid in gebreke heeft gesteld en er twee weken zijn verstreken zonder beslissing. U hoeft dan niet eerst bezwaar te maken bij de overheidsinstantie die moet beslissen.
Daarnaast kunt u beroep instellen bij de rechtbank die bevoegd is voor uw zaak. Dit hangt af van het soort beslissing waar het om gaat. Bijvoorbeeld bij sociale zekerheidszaken is dat meestal de rechtbank in uw woonplaats, maar bij belastingzaken is dat meestal het gerechtshof in uw regio. U moet binnen zes weken na afloop van de termijn beroep instellen.
Als u beroep instelt, moet u griffierecht betalen. Dit is een bedrag dat u aan de rechtbank moet betalen om uw zaak in behandeling te nemen. De hoogte van het griffierecht hangt af van het soort zaak en of u particulier of ondernemer bent. U kunt op de website van de rechtspraak meer informatie vinden over het griffierecht.
Als u beroep instelt, kunt u ook vragen om een voorlopige voorziening. Dit is een snelle en tijdelijke beslissing van de rechter om een spoedeisend probleem op te lossen. Bijvoorbeeld als u door het uitblijven van een beslissing in financiële nood komt of als er onherstelbare schade dreigt. U moet dan wel aantonen dat er sprake is van een spoedeisend belang. Een voorlopige voorziening kunt u aanvragen bij de voorzieningenrechter van de rechtbank die bevoegd is voor uw zaak. U moet hiervoor ook griffierecht betalen.
Als de rechter uw beroep gegrond verklaart, betekent dit dat de overheid alsnog een beslissing moet nemen. De rechter kan ook een nieuwe termijn stellen waarbinnen de overheid moet beslissen. Als de overheid dan nog steeds niet beslist, kan de rechter een dwangsom opleggen die hoger is dan de wettelijke dwangsom. De rechter kan ook zelf een beslissing nemen in plaats van de overheid, als dat mogelijk is.
Voorbeelden van dwangsom bij niet tijdig beslissen
Om het onderwerp dwangsom bij niet tijdig beslissen te verduidelijken, geef ik hier enkele voorbeelden van situaties waarin u een dwangsom kunt eisen of beroep kunt instellen.
- U heeft een aanvraag ingediend voor een omgevingsvergunning om uw huis te verbouwen. De gemeente moet binnen acht weken een beslissing nemen over uw aanvraag. Na acht weken heeft u nog niets gehoord van de gemeente. U stuurt dan een brief naar de gemeente waarin u aangeeft dat de termijn is verstreken en dat u een dwangsom eist. De gemeente heeft dan nog twee weken de tijd om te beslissen. Doet de gemeente dat niet, dan gaat de dwangsom lopen. U krijgt dan € 23 per dag voor elke dag dat de gemeente te laat is, tot een maximum van € 1442. U kunt ook direct beroep instellen bij de rechtbank om een besluit af te dwingen.
- U heeft bezwaar gemaakt tegen een belastingaanslag die u te hoog vindt. De Belastingdienst moet binnen zes weken een beslissing nemen over uw bezwaar. Na zes weken heeft u nog geen reactie ontvangen van de Belastingdienst. U stuurt dan een brief naar de Belastingdienst waarin u aangeeft dat de termijn is verstreken en dat u een dwangsom eist. De Belastingdienst heeft dan nog twee weken de tijd om te beslissen. Doet de Belastingdienst dat niet, dan gaat de dwangsom lopen. U krijgt dan € 23 per dag voor elke dag dat de Belastingdienst te laat is, tot een maximum van € 1442. U kunt ook direct beroep instellen bij het gerechtshof om een besluit af te dwingen.
- U heeft een aanvraag ingediend voor een bijstandsuitkering omdat u geen werk en geen inkomen heeft. De gemeente moet binnen acht weken een beslissing nemen over uw aanvraag. Na acht weken heeft u nog geen beslissing ontvangen van de gemeente. U stuurt dan een brief naar de gemeente waarin u aangeeft dat de termijn is verstreken en dat u een dwangsom eist. De gemeente heeft dan nog twee weken de tijd om te beslissen. Doet de gemeente dat niet, dan gaat de dwangsom lopen. U krijgt dan € 23 per dag voor elke dag dat de gemeente te laat is, tot een maximum van € 1442. U kunt ook direct beroep instellen bij de rechtbank om een besluit af te dwingen. Omdat u in financiële nood verkeert, kunt u ook vragen om een voorlopige voorziening om zo snel mogelijk een voorschot op uw uitkering te krijgen.
Conclusie
De dwangsom is een middel om de overheid te bewegen om sneller te beslissen over uw aanvraag of bezwaar. U heeft recht op een dwangsom als de overheid niet op tijd beslist en als u de overheid schriftelijk in gebreke stelt. De hoogte van de dwangsom hangt af van hoe lang de overheid te laat is met beslissen. De dwangsom loopt maximaal 42 dagen en bedraagt in totaal maximaal € 1442. Naast het eisen van een dwangsom, kunt u ook naar de rechter stappen om een besluit af te dwingen. U kunt dit doen vanaf het moment dat de dwangsom gaat lopen, dus nadat u de overheid in gebreke heeft gesteld en er twee weken zijn verstreken zonder beslissing. Ook kunt u beroep instellen bij de rechtbank die bevoegd is voor uw zaak. U kunt ook vragen om een voorlopige voorziening om een spoedeisend probleem op te lossen. Ik heb u enkele voorbeelden gegeven van situaties waarin u een dwangsom kunt eisen of beroep kunt instellen.
