Een bedrijf kan besluiten om eigen aandelen in te kopen. Dit betekent dat het bedrijf een deel van zijn aandelen terugkoopt van de aandeelhouders. Dit kan verschillende redenen hebben, zoals het verhogen van de winst per aandeel, het uitkeren van overtollig kasgeld, het oplossen van een conflict met een minderheidsaandeelhouder of het stimuleren van de koers. In dit artikel leggen we uit wat de inkoop van eigen aandelen inhoudt, wat de voor- en nadelen zijn en welke fiscale gevolgen het heeft.
Wat gebeurt er bij de inkoop van eigen aandelen?
Bij de inkoop van eigen aandelen koopt een bedrijf zijn eigen aandelen op de beurs of via een onderhandse overeenkomst met een of meer aandeelhouders. De aandeelhouders die hun aandelen verkopen, ontvangen daarvoor een vergoeding in geld. Het bedrijf kan vervolgens beslissen wat het met de ingekochte aandelen doet: aanhouden, vernietigen of doorverkopen.
Als het bedrijf de ingekochte aandelen aanhoudt, blijven ze in zijn bezit, maar worden ze niet meer meegeteld als uitstaande aandelen. Dit betekent dat ze geen stemrecht of dividendrecht meer hebben. Het bedrijf kan ze later weer verkopen als het dat wil.
Als het bedrijf de ingekochte aandelen vernietigt, worden ze uit het aandelenkapitaal gehaald. Dit betekent dat het aantal uitstaande aandelen definitief afneemt. Het bedrijf kan dan geen nieuwe aandelen uitgeven zonder een statutenwijziging.
Als het bedrijf de ingekochte aandelen doorverkoopt, worden ze weer uitgegeven aan nieuwe of bestaande aandeelhouders. Dit betekent dat het aantal uitstaande aandelen weer toeneemt. Het bedrijf kan dit doen om bijvoorbeeld werknemers te belonen of overnames te financieren.
Voordelen
De inkoop van eigen aandelen kan verschillende voordelen hebben voor een bedrijf en zijn aandeelhouders, zoals:
- Het verhogen van de winst per aandeel: door minder uitstaande aandelen te hebben, hoeft het bedrijf de winst over minder aandelen te verdelen. Dit leidt tot een hogere winst per aandeel, wat de waarde van het bedrijf en de koers van het aandeel kan verhogen.
- Het uitkeren van overtollig kasgeld: als een bedrijf meer kasgeld heeft dan het nodig heeft voor investeringen of schuldaflossing, kan het dit teruggeven aan de aandeelhouders door eigen aandelen in te kopen. Dit kan gezien worden als een alternatieve vorm van dividend, die fiscaal voordelig kan zijn (zie verder).
- Het oplossen van een conflict met een minderheidsaandeelhouder: als een bedrijf een geschil heeft met een minderheidsaandeelhouder die zijn belang wil verkopen, kan het dit doen door eigen aandelen in te kopen. Dit kan voorkomen dat de minderheidsaandeelhouder zijn aandelen aan een ongewenste partij verkoopt of het beleid van het bedrijf dwarsboomt.
- Het stimuleren van de koers: door eigen aandelen in te kopen, laat een bedrijf zien dat het vertrouwen heeft in zijn toekomstige prestaties en dat het zijn aandelen ondergewaardeerd vindt. Dit kan een positief signaal afgeven aan de markt en de vraag naar en de prijs van het aandeel opdrijven.
Nadelen
De inkoop van eigen aandelen kan ook nadelen hebben voor een bedrijf en zijn aandeelhouders, zoals:
- Het verlagen van het eigen vermogen: door eigen aandelen in te kopen, vermindert het bedrijf zijn eigen vermogen. Dit kan leiden tot een hogere schuldgraad en een lagere solvabiliteit, wat het risico en de financieringskosten van het bedrijf kan verhogen.
- Het missen van investeringskansen: als een bedrijf zijn kasgeld gebruikt om eigen aandelen in te kopen, kan het minder geld overhouden om te investeren in groei of innovatie. Dit kan de toekomstige winstgevendheid en concurrentiepositie van het bedrijf schaden.
- Het betalen van een te hoge prijs: als een bedrijf eigen aandelen inkoop tegen een te hoge prijs, kan het waarde vernietigen in plaats van creëren. Dit kan gebeuren als het bedrijf de markt verkeerd inschat of als het onder druk staat om de koers te ondersteunen.
- Het teleurstellen van de aandeelhouders: als een bedrijf eigen aandelen inkoop, kan het de verwachtingen van de aandeelhouders beïnvloeden. Als het bedrijf daarna stopt met of vermindert de inkoop van eigen aandelen, kan dit leiden tot een negatieve reactie van de markt en een daling van de koers.
Inkoop eigen aandelen: Fiscale gevolgen
De inkoop van eigen aandelen heeft ook fiscale gevolgen voor zowel het bedrijf als de aandeelhouders. Deze hangen af van de manier waarop de inkoop wordt uitgevoerd en of de ingekochte aandelen worden vernietigd of niet.
Voor het bedrijf geldt dat de inkoop van eigen aandelen geen directe belastingheffing veroorzaakt, tenzij er sprake is van een winstuitdeling. Dit is het geval als het bedrijf meer betaalt voor de ingekochte aandelen dan hun fiscale waarde. De fiscale waarde is gelijk aan het gestorte kapitaal plus de belaste reserves die aan de ingekochte aandelen zijn toe te rekenen. Het verschil tussen de betaalde prijs en de fiscale waarde wordt dan beschouwd als een dividend dat belast wordt in de vennootschapsbelasting.
Voor de aandeelhouders geldt dat de inkoop van eigen aandelen een belastbaar feit kan zijn, afhankelijk van het type aandeelhouder en of de ingekochte aandelen worden vernietigd of niet.
Als de ingekochte aandelen worden vernietigd, wordt dit beschouwd als een (gedeeltelijke) terugbetaling van kapitaal. Dit is in principe belastingvrij voor zowel natuurlijke personen als rechtspersonen, tenzij er sprake is van een winstuitdeling. Dit is het geval als het bedrag dat wordt terugbetaald hoger is dan het gestorte kapitaal dat aan de ingekochte aandelen is toe te rekenen. Het meerdere wordt dan beschouwd als een dividend dat belast wordt in de personenbelasting of de roerende voorheffing.
Als de ingekochte aandelen niet worden vernietigd, wordt dit beschouwd als een verkoop van aandelen. Dit kan leiden tot een belastbare meerwaarde of een aftrekbare minderwaarde voor zowel natuurlijke personen als rechtspersonen, afhankelijk van hun statuut en hun boekhoudkundige behandeling.
Inkoop eigen aandelen: Gevolgen Belastingplan 2024
Op 26 oktober 2023 heeft de Tweede Kamer het Belastingplan 2024 aangenomen. Hierin is opgenomen dat de inkoop van eigen aandelen voortaan belast wordt. Hoe dat werkt en uitpakt zal ik hierna toelichten.
Op dit moment geldt er een speciale regeling voor beursgenoteerde bedrijven die eigen aandelen inkopen. Deze regeling heet de inkoopfaciliteit en houdt in dat er onder voorwaarden en tot bepaalde limieten geen dividendbelasting hoeft te worden betaald over de inkoop van eigen aandelen. De dividendbelasting is een belasting die wordt geheven over de winst die een bedrijf uitkeert aan zijn aandeelhouders. Deze belasting bedraagt 15% en wordt ingehouden door het bedrijf voordat het dividend wordt uitbetaald. De inkoopfaciliteit maakt de inkoop van eigen aandelen fiscaal aantrekkelijker dan het uitkeren van dividend, omdat er minder belasting hoeft te worden afgedragen.
Echter, per 2025 vervalt de inkoopfaciliteit in de dividendbelasting. Dit betekent dat de inkoop van eigen aandelen voortaan even zwaar wordt belast als het uitkeren van dividend. Dit heeft gevolgen voor zowel het bedrijf als de aandeelhouders die hun aandelen verkopen aan het bedrijf. Het bedrijf moet meer belasting betalen over de inkoop van eigen aandelen, waardoor het minder kasgeld overhoudt. De aandeelhouders moeten meer belasting betalen over de vergoeding die ze ontvangen voor hun aandelen, waardoor ze minder netto-inkomen overhouden.
Voorbeeld
Stel dat een beursgenoteerd bedrijf 10.000 eigen aandelen wil inkopen voor € 20 per stuk. De fiscale waarde van deze aandelen is € 10 per stuk. Dit is het bedrag dat bestaat uit het gestorte kapitaal en de belaste reserves die aan deze aandelen zijn toe te rekenen. Het verschil tussen de betaalde prijs en de fiscale waarde is € 10 per stuk. Dit wordt gezien als een winstuitdeling en is dus onderworpen aan de dividendbelasting.
Als het bedrijf gebruik kan maken van de inkoopfaciliteit, hoeft het geen dividendbelasting te betalen over de inkoop van eigen aandelen. Het bedrijf betaalt dan € 200.000 voor de inkoop (€ 20 x 10.000) en houdt dit bedrag volledig in eigen hand.
Als het bedrijf geen gebruik kan maken van de inkoopfaciliteit, moet het wel dividendbelasting betalen over de inkoop van eigen aandelen. Het bedrijf betaalt dan € 200.000 voor de inkoop (€ 20 x 10.000) en moet daarnaast € 15.000 aan dividendbelasting afdragen (15% x € 10 x 10.000). Het bedrijf houdt dan nog maar € 185.000 over.
Voor de aandeelhouder die zijn of haar aandelen verkoopt aan het bedrijf, maakt het ook verschil of er wel of geen gebruik wordt gemaakt van de inkoopfaciliteit.
Als er gebruik wordt gemaakt van de inkoopfaciliteit, ontvangt de aandeelhouder € 20 per aandeel en hoeft hij of zij geen dividendbelasting te betalen over dit bedrag. De aandeelhouder houdt dan € 20 per aandeel netto over.
Als er geen gebruik wordt gemaakt van de inkoopfaciliteit, ontvangt de aandeelhouder ook € 20 per aandeel, maar moet hij of zij wel dividendbelasting betalen over het verschil tussen de betaalde prijs en de fiscale waarde. De aandeelhouder betaalt dan € 1,50 per aandeel aan dividendbelasting (15% x € 10) en houdt dan nog maar € 18,50 per aandeel netto over.
Zoals uit dit voorbeeld blijkt, heeft de afschaffing van de inkoopfaciliteit per 2025 een negatief effect op zowel het bedrijf als de aandeelhouder die eigen aandelen verkoopt. Het bedrijf moet meer belasting betalen en houdt minder kasgeld over. De aandeelhouder moet ook meer belasting betalen en houdt minder netto-inkomen over. Dit kan de inkoop van eigen aandelen minder aantrekkelijk maken voor beide partijen.
Voorbeelden inkoop eigen aandelen
Om de werking en de gevolgen van de inkoop van eigen aandelen te illustreren, geven we hieronder enkele fictieve voorbeelden. We gaan uit van de volgende situatie:
- Een bedrijf heeft 100.000 aandelen met een nominale waarde van €1 per stuk. Het gestorte kapitaal bedraagt dus €100.000.
- Het bedrijf heeft een belaste reserve van €900.000. De fiscale waarde van elk aandeel is dus €10 (€1 + €9).
- Het bedrijf maakt een winst van €200.000 per jaar, waarvan het 50% uitkeert als dividend. Het dividend per aandeel is dus €1.
- Het bedrijf betaalt 25% vennootschapsbelasting over zijn winst. Het netto dividend per aandeel is dus €0,75.
- De koers van het aandeel op de beurs is €15.
We vergelijken drie scenario’s:
- Scenario A: Het bedrijf koopt geen eigen aandelen in.
- Scenario B: Het bedrijf koopt 10.000 eigen aandelen in voor €15 per stuk en vernietigt ze.
- Scenario C: Het bedrijf koopt 10.000 eigen aandelen in voor €15 per stuk en houdt ze aan.
We gaan ervan uit dat er geen sprake is van een winstuitdeling of een algemene antimisbruikbepaling. We analyseren de gevolgen voor het bedrijf en voor een natuurlijke persoon die 1.000 aandelen bezit.
Scenario A: Geen inkoop
In dit scenario verandert er niets voor het bedrijf of de aandeelhouder.
- Het bedrijf heeft nog steeds 100.000 uitstaande aandelen met een fiscale waarde van €10 per stuk.
- Het bedrijf maakt een winst van €200.000, waarvan het €100.000 uitkeert als dividend. Het betaalt €50.000 vennootschapsbelasting over zijn winst.
- De aandeelhouder ontvangt een bruto dividend van €1.000 (€1 x 1.000) en betaalt daarover 15% roerende voorheffing (€150). Hij houdt dus een netto dividend over van €850 (€1.000 – €150).
- De koers van het aandeel blijft €15. De waarde van het aandelenbezit van de aandeelhouder is dus €15.000 (€15 x 1.000).
Scenario B: Inkoop en vernietiging
In dit scenario koopt het bedrijf 10.000 eigen aandelen in voor €15 per stuk en vernietigt ze. Dit wordt beschouwd als een terugbetaling van kapitaal.
- Het bedrijf heeft nog maar 90.000 uitstaande aandelen met een fiscale waarde van €10 per stuk.
- Het bedrijf maakt een winst van €200.000, waarvan het €100.000 uitkeert als dividend. Het betaalt €50.000 vennootschapsbelasting over zijn winst.
- Het bedrijf betaalt €150.000 voor de inkoop van eigen aandelen (€15 x 10.000). Dit wordt afgeboekt van het gestorte kapitaal en de belaste reserve. Het gestorte kapitaal daalt met €10.000 (€1 x 10.000) en de belaste reserve daalt met €140.000 (€14 x 10.000). Er is geen sprake van een winstuitdeling, dus er is geen belastingheffing over de inkoop.
- De aandeelhouder verkoopt 100 aandelen aan het bedrijf voor €15 per stuk en ontvangt daarvoor €1.500. Dit wordt beschouwd als een terugbetaling van kapitaal, dus er is geen belastingheffing over de verkoop.
- De aandeelhouder houdt nog 900 aandelen over met een fiscale waarde van €10 per stuk.
- De aandeelhouder ontvangt een bruto dividend van €900 (€1 x 900) en betaalt daarover 15% roerende voorheffing (€135). Hij houdt dus een netto dividend over van €765 (€900 – €135).
- De koers van het aandeel stijgt naar €16,67, omdat de winst per aandeel hoger wordt door de lagere hoeveelheid uitstaande aandelen. De waarde van het aandelenbezit van de aandeelhouder is dus €15.003 (€16,67 x 900).
Scenario C: Inkoop en aanhouding
In dit scenario koopt het bedrijf 10.000 eigen aandelen in voor €15 per stuk en houdt ze aan. Dit wordt beschouwd als een verkoop van aandelen.
- Het bedrijf heeft nog steeds 100.000 uitstaande aandelen met een fiscale waarde van €10 per stuk, maar daarvan zijn er 10.000 in eigen bezit.
- Het bedrijf maakt een winst van €200.000, waarvan het €100.000 uitkeert als dividend. Het betaalt €50.000 vennootschapsbelasting over zijn winst.
- Het bedrijf betaalt €150.000 voor de inkoop van eigen aandelen (€15 x 10.000). Dit wordt afgeboekt van de belaste reserve, omdat de fiscale waarde gelijk is aan de betaalde prijs. Er is geen sprake van een winstuitdeling, dus er is geen belastingheffing over de inkoop.
- De ingekochte aandelen hebben geen stemrecht of dividendrecht meer, maar kunnen later weer worden verkocht door het bedrijf.
- De aandeelhouder verkoopt 100 aandelen aan het bedrijf voor €15 per stuk en ontvangt daarvoor €1.500. Dit wordt beschouwd als een verkoop van aandelen, dus er is mogelijk sprake van een belastbare meerwaarde of een aftrekbare minderwaarde, afhankelijk van het statuut en de boekhoudkundige behandeling van de aandeelhouder.
- De aandeelhouder houdt nog 900 aandelen over met een fiscale waarde van €10 per stuk.
- De aandeelhouder ontvangt een bruto dividend van €900 (€1 x 900) en betaalt daarover 15% roerende voorheffing (€135). Hij houdt dus een netto dividend over van €765 (€900 – €135).
- De koers van het aandeel blijft €15, omdat de winst per aandeel niet verandert door de inkoop van eigen aandelen. Het bedrijf heeft nog steeds evenveel winst te verdelen over minder aandelen.
Conclusie
De inkoop van eigen aandelen is een manier waarop een bedrijf zijn aandeelhouders kan belonen of zijn kapitaalstructuur kan optimaliseren. Het heeft echter ook gevolgen voor de waarde, de winstgevendheid, het risico en de belastingheffing van het bedrijf en de aandeelhouders. Daarom moet een bedrijf zorgvuldig afwegen of de inkoop van eigen aandelen in zijn belang is en of het voldoet aan de wettelijke en fiscale voorwaarden. Met het pakket Belastingplan 2024 worden er enkele wijzigingen doorgevoerd die de inkoop van eigen aandelen kunnen beïnvloeden. Het is raadzaam om hier rekening mee te houden bij het plannen of uitvoeren van een inkooptransactie.