Een conflict is nooit prettig, maar soms onvermijdelijk. Of het nu gaat om een ruzie met uw partner, een geschil met uw baas of een meningsverschil met uw buurman, een conflict kan veel negatieve gevolgen hebben voor uw welzijn, uw relaties en uw portemonnee. Maar wat als er een manier was om een conflict op te lossen zonder naar de rechter te hoeven gaan? Een manier waarbij u zelf de regie heeft over het proces en de uitkomst? Een manier waarbij u niet alleen uw probleem oplost, maar ook uw relatie verbetert? Mediation is een vorm van conflictbemiddeling waarbij een neutrale derde partij, de mediator, de partijen helpt om zelf tot een oplossing te komen.

In dit artikel ga in op de volgende vragen:

• Wat is mediation en hoe werkt het?
• Wat zijn de voorwaarden, voordelen en nadelen van mediation?
• Hoe verloopt een mediationtraject?
• Hoe werkt mediation bij een conflict met de belastingdienst?

Wat is mediation en hoe werkt het?

Mediation is een vorm van conflictbemiddeling waarbij een neutrale derde partij, de mediator, de partijen helpt om zelf tot een oplossing te komen. De mediator heeft geen beslissingsbevoegdheid, maar begeleidt het gesprek en zorgt voor een veilige en respectvolle sfeer. Mediation kan worden toegepast bij allerlei soorten conflicten, zoals echtscheidingen, arbeidsconflicten, burenruzies, zakelijke geschillen of familiekwesties.

Het doel van mediation is om de communicatie tussen de partijen te herstellen en te verbeteren, zodat ze samen tot een oplossing kunnen komen die voor beide partijen aanvaardbaar is. Mediation is vrijwillig, vertrouwelijk en informeel. De partijen bepalen zelf of ze aan mediation willen deelnemen, wat ze willen bespreken en hoe ze het conflict willen oplossen. De mediator houdt zich aan de gedragsregels van de Mediatorsfederatie Nederland (MfN) en mag geen informatie over de mediation aan anderen doorgeven, tenzij de partijen daar toestemming voor geven.

Hoe verloopt een mediationtraject?

Een mediationtraject bestaat uit verschillende fasen, die hieronder kort worden beschreven.

• De intakefase: In deze fase maakt de mediator kennis met de partijen en legt hij uit wat mediation inhoudt en wat de spelregels zijn. De partijen ondertekenen een mediationovereenkomst waarin ze verklaren dat ze vrijwillig aan de conflictbemiddeling deelnemen, dat ze zich inzetten voor het vinden van een oplossing en dat ze alles wat tijdens de mediation wordt besproken vertrouwelijk behandelen.
• De exploratiefase: In deze fase krijgen de partijen de gelegenheid om hun kant van het verhaal te vertellen en hun belangen, behoeften en wensen kenbaar te maken. De mediator stimuleert de partijen om naar elkaar te luisteren, vragen te stellen en elkaar te begrijpen. De mediator helpt de partijen om de kern van het conflict te identificeren en de gemeenschappelijke en tegengestelde belangen te onderscheiden.
• De onderhandelingsfase: In deze fase gaan de partijen op zoek naar mogelijke oplossingen voor het conflict. De mediator helpt de partijen om creatief en realistisch te denken en om de voor- en nadelen van de verschillende opties te evalueren. De mediator bevordert de samenwerking en het vertrouwen tussen de partijen en zorgt ervoor dat de oplossingen rechtvaardig en haalbaar zijn.
• De afrondingsfase: In deze fase komen de partijen tot een definitieve overeenstemming over de oplossing van het conflict. De mediator helpt de partijen om de gemaakte afspraken helder en concreet te formuleren en vast te leggen in een vaststellingsovereenkomst. De partijen ondertekenen de vaststellingsovereenkomst en beëindigen daarmee de conflictbemiddeling.

Mediation bij een conflict met de belastingdienst

Een conflict met de belastingdienst kan gaan over bijvoorbeeld de hoogte van de aanslag, de boete, de toeslag of de teruggave. Een conflict met de belastingdienst kan veel stress, onzekerheid en kosten veroorzaken. Een mogelijkheid om zo’n conflict op te lossen is mediation.

Mediation bij een conflict met de belastingdienst werkt in grote lijnen hetzelfde als conflictbemiddeling bij andere soorten conflicten. Er zijn echter wel een paar bijzonderheden, die hieronder worden toegelicht.

• De mediator is een speciaal opgeleide en gecertificeerde medewerker van de belastingdienst, die geen betrokkenheid heeft bij het conflict. De mediator treedt op als onafhankelijk en onpartijdig bemiddelaar en heeft geen belang bij de uitkomst van het conflict.
• De mediation is gratis voor de burger. De belastingdienst betaalt alle kosten die verbonden zijn aan de mediation, zoals de kosten van de mediator, de locatie en het materiaal. De burger hoeft alleen zijn eigen reis- en verblijfkosten te betalen.
• De mediation heeft geen invloed op de rechten en plichten van de burger of van de belastingdienst. De burger kan nog steeds bezwaar of beroep aantekenen tegen een beslissing van de belastingdienst, als hij dat wil. De belastingdienst kan nog steeds maatregelen nemen om een vordering te innen, als dat nodig is.
• De mediation is gericht op het vinden van een praktische en duurzame oplossing voor het conflict. De mediator helpt de burger en de belastingdienst om hun standpunten, belangen en zorgen te bespreken en om samen tot een oplossing te komen die voor beide partijen acceptabel is. De oplossing kan bijvoorbeeld bestaan uit een betalingsregeling, een kwijtschelding, een verrekening of een correctie.
• Conflictbemiddeling met de belastingdienst is zowel mogelijk met de inspecteur als de ontvanger.

Wat zijn de voorwaarden voor mediation?

Mediation kan alleen succesvol zijn als aan een aantal voorwaarden wordt voldaan. Enkele voorwaarden zijn:

• De partijen moeten bereid zijn om met elkaar in gesprek te gaan en naar elkaar te luisteren. Ze moeten openstaan voor elkaars perspectieven en bereid zijn om hun eigen standpunten te herzien.
• De partijen moeten gemotiveerd zijn om het conflict op te lossen en samen tot een oplossing te komen. Ze moeten bereid zijn om concessies te doen en compromissen te sluiten.
• De partijen moeten vertrouwen hebben in de mediator en in het mediationproces. Ze moeten de mediator als onpartijdig en deskundig beschouwen en zich houden aan de afspraken die met de mediator worden gemaakt.

Voordelen van mediation

Mediation heeft een aantal voordelen ten opzichte van andere vormen van conflictbeslechting, zoals een rechtszaak of arbitrage. Enkele voordelen zijn:

• Mediation is vaak sneller en goedkoper dan een juridische procedure. Een mediationtraject duurt gemiddeld drie tot vijf bijeenkomsten van anderhalf tot twee uur, terwijl een rechtszaak maanden of jaren kan duren en veel kosten met zich meebrengt.
• Mediation is flexibeler en creatiever dan een juridische procedure. De partijen kunnen zelf bepalen hoe ze het conflict willen oplossen en welke afspraken ze willen maken. Ze zijn niet gebonden aan de wet of aan juridische precedenten. Ze kunnen ook rekening houden met hun persoonlijke belangen, emoties en relaties.
• Mediation is duurzamer en bevredigender dan een juridische procedure. De partijen hebben meer invloed op het proces en de uitkomst van de mediation. Ze kunnen hun standpunten en gevoelens uiten en naar elkaar luisteren. Ze kunnen hun relatie verbeteren of in ieder geval respectvol afsluiten. Ze kunnen ook voorkomen dat het conflict escaleert of zich herhaalt.

Nadelen van mediation

Mediation is niet altijd de beste optie om een conflict op te lossen. Mediation heeft ook een aantal nadelen of beperkingen, die hieronder kort worden genoemd.

• Mediation is afhankelijk van de medewerking en de inzet van de partijen. Als een van de partijen niet bereid of in staat is om aan de mediation deel te nemen, kan de mediation mislukken of stranden. De partijen moeten ook bereid zijn om hun eigen belangen te relativeren en rekening te houden met die van de ander.
• Mediation is niet bindend of afdwingbaar. De partijen kunnen zich terugtrekken uit de mediation of zich niet houden aan de gemaakte afspraken. De mediator kan geen sancties opleggen of dwangmiddelen gebruiken om de partijen te bewegen tot een oplossing. Als de partijen alsnog naar de rechter willen gaan, moeten ze een nieuwe procedure starten.
• Mediation is niet geschikt voor alle soorten conflicten. Sommige conflicten hebben een principieel of juridisch karakter, waarbij een uitspraak van een rechter of een arbiter nodig is. Bijvoorbeeld als er sprake is van een strafbaar feit, een schending van de mensenrechten of een geschil over de interpretatie van de wet.

Voorbeelden

Mediation kan worden toegepast bij diverse soorten conflicten. Hieronder volgen enkele voorbeelden van mediation in verschillende situaties.

• Mediation bij echtscheiding: Een echtpaar dat wil scheiden, schakelt een mediator in om hen te helpen bij het regelen van de praktische zaken, zoals de verdeling van de bezittingen, de alimentatie, het ouderschapsplan en de omgangsregeling. De mediator helpt het echtpaar om hun emoties te uiten en te verwerken, om hun onderlinge communicatie te verbeteren en om respectvol uit elkaar te gaan.
• Mediation bij arbeidsconflict: Een werknemer en een leidinggevende hebben een conflict over de werkdruk, de arbeidsvoorwaarden of de samenwerking. Ze schakelen een mediator in om hen te helpen bij het herstellen van de werkrelatie, het oplossen van het geschil en het voorkomen van verdere escalatie of ziekteverzuim. De mediator helpt de werknemer en de leidinggevende om hun verwachtingen, frustraties en wensen te bespreken en om tot een werkbare oplossing te komen.
• Mediation bij burenruzie: Twee buren hebben een ruzie over geluidsoverlast, erfafscheiding of huisdieren. Ze schakelen een mediator in om hen te helpen bij het herstellen van het contact, het verminderen van de overlast en het verbeteren van de leefbaarheid. De mediator helpt de buren om hun ergernissen, gevoelens en behoeften te uiten en om afspraken te maken over hoe ze in de toekomst met elkaar willen omgaan.

Conclusie

Mediation is een effectieve manier om conflicten op te lossen zonder tussenkomst van een rechter of een arbiter. Mediation biedt de partijen meer controle, flexibiliteit en tevredenheid over het proces en de uitkomst van het conflict. Deze vorm van conflictbemiddeling vereist wel dat de partijen bereid, gemotiveerd en vertrouwend zijn om met elkaar in gesprek te gaan onder begeleiding van een neutrale en deskundige mediator.