Plastic verpakkingen bedoeld als wegwerp producten (in het Engels: Single use plastics) zijn producten die na eenmalig gebruik meestal worden weggegooid. Denk bijvoorbeeld aan plastic bordjes, bestek, rietjes, wattenstaafjes en drinkbekers. Deze producten komen vaak als zwerfafval in het milieu terecht, waar ze schadelijk zijn voor dieren en de natuur. Bovendien gaat er veel plastic verloren dat niet wordt gerecycled. De overheid wil het gebruik van deze wegwerpplastics dan ook aan banden leggen.
Om het gebruik van een plastic verpakking te verminderen en meer plastic in te zamelen en te recyclen, heeft de Europese Unie (EU) een richtlijn opgesteld: de Single Use Plastics-richtlijn (SUP-richtlijn). Deze richtlijn bevat verschillende maatregelen die gelden voor lidstaten, producenten en consumenten van plastic verpakkingen en wegwerp plastics.
In dit artikel leest u wat de SUP-richtlijn inhoudt, welke regels er nu gelden en welke regels er vanaf 1 juli 2023 en 1 januari 2024 ingaan.
Wat wordt er gedaan tegen de plastic verpakking?
De SUP-richtlijn is een Europese richtlijn die in 2019 is aangenomen en die lidstaten verplicht om maatregelen te nemen om het gebruik van plastic verpakkingen en wegwerpplastics te verminderen en meer plastic in te zamelen en te recyclen. De richtlijn richt zich op de tien productcategorieën die het meest als zwerfafval worden aangetroffen op Europese stranden. Dit zijn:
- Maaltijdverpakkingen
- Drinkbekers
- Katoenen staafjes
- Bestek, borden, roerstaafjes en rietjes
- Ballonnen en ballonstokjes
- Voedselverpakkingen
- Zakken en wikkels
- Drankverpakkingen
- Sigarettenpeuken
- Visnetten
De SUP-richtlijn bevat verschillende soorten maatregelen, zoals:
- Een verbod op de verkoop van bepaalde plastic verpakkingen
- Een statiegeldsysteem voor plastic flesjes
- Een logo op producten die plastic bevatten
- Een producentenverantwoordelijkheid voor het vergoeden van de kosten voor het opruimen van zwerfafval
- Een vermindering van het gebruik van wegwerpplastics voor dranken en maaltijden
De SUP-richtlijn is in Nederland geïmplementeerd in de Wet milieubeheer en het Besluit beheer verpakkingen.
Welke regels gelden er nu voor plastic verpakkingen?
Sinds 3 juli 2021 gelden de volgende regels voor de plastic verpakking en wegwerp plastics in Nederland:
- Er is een verbod op de verkoop van bepaalde plastic verpakkingen, zoals plastic bordjes, bestek, roerstaafjes, rietjes, wattenstaafjes en ballonstokjes. Het verbod geldt ook voor drank- en voedselverpakkingen van piepschuim (EPS en XPS) en producten van oxo-degradeerbaar plastic. Dit zijn plasticsoorten die microplastics veroorzaken in het milieu. Wattenstaafjes en rietjes die aan de norm voor medisch hulpmiddel voldoen, mogen nog wel worden verkocht.
- Er is een statiegeld van € 0,15 op kleine plastic flesjes tot 1 liter. Ook moeten producenten minimaal 90% van alle plastic drinkflessen tot 3 liter inzamelen voor recycling. Op grotere flessen zit al langer statiegeld.
- Er is een logo verplicht op bepaalde plastic producten. Op het logo staat dat er plastic in het product zit en dat het product schadelijk is voor de natuur. Het gaat om vochtige doekjes, tampons, maandverband, tabaksproducten en drinkbekers die plastic bevatten.
Welke regels gelden er vanaf 1 juli 2023?
Vanaf 1 juli 2023 gelden de volgende regels voor plastic verpakkingen in Nederland:
- Er is een vermindering van het gebruik van plastic verpakkingen voor dranken en maaltijden. Nederland is verplicht om het gebruik van wegwerpbekers en -bakjes te verminderen. Vanaf 1 juli 2023 betalen klanten van afhaallocaties, bezorglocaties en supermarkten voor wegwerpbekers en -bakjes die plastic bevatten. Ook moeten producenten van wegwerpbekers en -bakjes informatie geven over de beschikbaarheid van herbruikbare alternatieven.
- Er is een verplichting om doppen en deksels aan plastic flessen en bekers vast te maken. Dit moet voorkomen dat de doppen en deksels als zwerfafval in het milieu terechtkomen.
Kosten plastic verpakkingen en wegwerp plastic
Een van die regels is dat u extra moet betalen voor wegwerpbekers en -bakjes die (deels) gemaakt zijn van plastic. Dit geldt als u eten of drinken afhaalt of laat bezorgen. Het geldt geldt voor allerlei soorten wegwerp plastic producten waarin het eten of drinken verpakt is. Bijvoorbeeld als u een koffie op het station haalt, een frietje meeneemt bij de snackbar, een maaltijdsalade in de supermarkt koopt of een broodje in plastic bij het tankstation. De extra kosten staan apart op de kassabon. Zo ziet u direct hoeveel extra je betaalt.
Deze regel geldt vanaf 1 juli 2023. Maar vanaf 1 januari 2024 wordt het nog strenger. Dan dient u bij consumptie ter plaatse herbruikbaar servies gebruiken. Bijvoorbeeld een afwasbare mok op kantoor of een beker of bakje dat u weer terug kunt brengen.
Hoeveel extra moet u dan betalen voor plastic verpakkingen? Dat hangt af van het soort verpakking en de ondernemer die het verkoopt. De overheid heeft wel een richtbedrag vastgesteld. Dat is € 0,25 per beker en € 0,50 per bakje. Maar de ondernemer mag zelf bepalen hoeveel hij vraagt.
De overheid hoopt dat mensen door deze regels minder plastic verpakkingen gaan gebruiken. En dat ze vaker hun eigen beker of bakje meenemen of een herbruikbare optie kiezen. Dat is beter voor het milieu én voor je portemonnee.
Samenvatting:
- Vanaf 1 juli 2023 moet je extra betalen voor wegwerpbekers en -bakjes met plastic.
- Vanaf 1 januari 2024 moet je herbruikbaar servies gebruiken bij consumptie ter plaatse.
- De extra kosten voor plastic verpakkingen zijn ongeveer € 0,25 per beker en € 0,50 per bakje.
- De overheid wil dat mensen minder plastic verpakkingen gaan gebruiken en vaker hun eigen beker of bakje meenemen of een herbruikbare optie kiezen.
Welke regels gelden er vanaf 1 januari 2024?
Vanaf 1 januari 2024 gelden de volgende regels voor plastic verpakkingen in Nederland:
- Er is een producentenverantwoordelijkheid voor het vergoeden van de kosten voor het opruimen van zwerfafval. Dit geldt voor producenten van wegwerp plastic die veel in het zwerfafval voorkomen, zoals verpakkingen, drinkbekers, lichte plastic tassen, vochtige doekjes, tabaksproducten (met filters) en ballonnen. Producenten moeten ook consumenten informeren over hoe zij zwerfafval kunnen voorkomen.
- Er is een verplichting voor vissers om minimaal 23% van het afval van vistuig in te zamelen. Dit percentage wordt elk jaar hoger. Een kwart van het plastic in zee komt namelijk van vistuig.
Voordelen regels plastic verpakking
De SUP-richtlijn heeft als doel om de negatieve gevolgen van plastic verpakkingen op het milieu en de volksgezondheid te verminderen. De richtlijn past in een breder pakket aan maatregelen die de EU voor nu en in de toekomst in de planning heeft. De richtlijn draagt bij aan:
- Het verminderen van de hoeveelheid plastic afval en zwerfafval
- Het stimuleren van innovatie en duurzaam ontwerp
- Het bevorderen van circulaire economie en klimaatdoelstellingen
- Het besparen van kosten voor het opruimen en verwerken van afval
- Het beschermen van dieren en ecosystemen
- Het vergroten van het bewustzijn en de betrokkenheid van consumenten
Alternatieven plastic verpakkingen
Er zijn verschillende alternatieven voor plastic verpakkingen, zoals:
- Herbruikbare producten: bijvoorbeeld een eigen beker, fles, tas of bestek meenemen
- Composteerbare producten: bijvoorbeeld producten gemaakt van papier, karton of bioplastic
- Recyclebare producten: bijvoorbeeld producten gemaakt van glas, metaal of plastic dat goed gescheiden kan worden
Let op: niet alle alternatieven zijn per definitie beter voor het milieu dan plastic verpakkingen. Het hangt af van verschillende factoren, zoals de grondstoffen, het productieproces, het transport, het gebruik en de afvalverwerking. Het is daarom belangrijk om goed te kijken naar de milieukenmerken en -keurmerken van de producten.
Hoe kan ik zelf minder plastic verpakkingen gebruiken?
U kunt zelf minder plastic verpakkingen en wegwerp plastic gebruiken door:
- Bewust te kiezen voor duurzame alternatieven
- Uw eigen herbruikbare producten mee te nemen
- Producten met minder of geen plastic verpakking te kopen
- Plastic afval goed te scheiden en in te leveren
- Zwerfafval te voorkomen of op te ruimen
Zo draagt u bij aan een schoner milieu en een circulaire economie.
Conclusie
Plastic verpakkingen zijn plastic producten die na eenmalig gebruik worden weggegooid. Deze producten zijn schadelijk voor het milieu en de dieren die erin leven. Om het gebruik van plastic verpakkingen en wegwerp plastic te verminderen en meer plastic in te zamelen en te recyclen, heeft de EU de SUP-richtlijn opgesteld. Deze richtlijn bevat verschillende maatregelen die gelden voor lidstaten, producenten en consumenten van plastic verpakkingen.
In dit artikel heeft u gelezen wat de SUP-richtlijn inhoudt, welke regels er nu gelden en welke regels er vanaf 1 juli 2023 en 1 januari 2024 ingaan. Ook heeft u enkele praktische voorbeelden gekregen van hoe u kunt bijdragen aan het verminderen van plastic verpakkingen en wegwerp plastics.